Her şeyi olduğu gibi değil, istediğimiz gibi görürüz.
Çocuklarımın özgüven geliştirmesine karşı işlediğim "günah"ları, iyi niyetli olmama karşın işlediğimi biliyorum. Eskiden kendi kendime şunları söylerdim:
"Bunu başka nasıl yapabilirdim?"
"Bunu kasdetmemiştim."
"Bunu böyle yaptığımın farkında değilim."
Başkalarıyla olan ilişkilerimde hiçbir zaman yapmayacağım şeyleri yapıyor, söylemeyeceğim şeyleri söylüyordum. Üstelik, çocuklarıma karşı, kendi çocukluğumda maruz kaldığım ve kendi çocuklarıma aynı şekilde davranmamaya kendi kendime söz verdiğim şekilde davranıyordum. Öyleyse, bu nasıl oluyordu?
Nedeni basitti: Çocuklarım çok küçükken, sadece içgüdüsel olarak annelik yapıyordum. Diğer anneler gibi ben de, o denli yorgun oluyordum ki, hangi sözcükleri kullanacağıma karar vermeden, davranışlarıma dikkat etmeden, içgüdüsel olarak konuşuyor ve davranıyordum. Sorun, benim içgüdüsel olarak davranma nedenimin, annelik içgüdülerimden çok, çocukken edindiğim deneyimlerden kaynaklanmasıydı. Daha sonra, davranışımın nedenini anlamaya çalıştığımda, beni yetiştirenlerin yolunu aynen izlediğimi farkettim. Bunu farketmem benim için büyük bir şok oldu; çünkü, şimdiye kadar kendimi diğer annelerden hep farklı bir yere oturtmuştum. Acı gerçek ortaya çıkmıştı: Tüm iyi niyetime ve çocuk eğitimi üzerine yaptığım çalışmalara karşın, kendime annemi model alıyordum.
Ben anne konusunda mahrumiyet içinde bir çocukluk geçirdim; umarım sizin anne modeliniz içgüdüsel anneliğinizi çok olumsuz yönde etkilememiştir. Neyse, içinizdeki içgüdüsel anne iş başındayken, onun davranışlarınızı olumsuz yönde etkilemediğinden emin olmalısınız. Şunu da aklınızdan çıkarmayın: Anababalık konusunda "yeterince" iyi olabilirsiniz, ama bu, bazen çocuğunuzun özgüven geliştirmesinde yeterli olmayabilir. Üstelik, anababalarınızdan edindiğiniz birtakım değerlerin modası geçmiş olabilir ya da günümüzün gereksinimlerini karşılamada yetersiz kalabilir (örneğin, Dayak cennetten çıkmadır.).
Aşağıdaki egzersiz içgüdüsel anababalığınıza işlemiş olan inançların farkına varmanıza ve bunları değiştirmenize yardımcı olacaktır.
ALIŞTIRMA: İçgüdüsel anababayı tanıma
• Aşağıdaki anababalık mesajlarını dikkatle okuyun ve her birine gösterdiğiniz tepkiye dikkat edin. Sırasıyla kendinize şu soruları sorun:
1. Kendi annem ve babam bu mesajın gerisindeki düşünceyi kabul eder miydi? Yoksa kabul etmiş gibi mi davranırdı?
2. Diğer önemli figürler bu düşünceye yürekten inanırlar mıydı? (Örneğin, öğretmeniniz ya da büyükanne ve büyükbabalarınız.)
3. Özgüvenim, bir çocuk olarak, bu düşünceden olumlu mu, yoksa olumsuz mu etkilendi?
Evlâdın var mı derdin var.
Evlâdını dövmeyen dizini döver.
Bir baba dokuz oğlan besler, dokuz oğlan bir babaya bakamaz.
Çocuk büyütmek, taş kemirmek.
Çocukla çıkma yola, düşersen güler, düşerse ağlar.
Yılana yavrusu düşman olur.
• Özgüven kazanmanızı engelleyen halk deyişlerinin, atasözlerinin ve inançların bir listesini yapın. Bunların çok bilinen sözler olması gerekmez. Anababalık hakkında "yanlış" edindiğiniz davranışlara mesaj oluşturacak bir felsefeyi yansıtması yeter. Örneğin:
- Anababalar herşeyi bilir.
-Sen çocuksun, anlamazsın.
-Erkekler kızlardan daha akıllıdır.
-Kızlar erkekler kadar yaramaz olmaz.
• Bu listeyi eşinize (ya da bu konuda konuşabileceğiniz herhangi birine) gösterin ve ondan çocuklarınızı yetiştirirken sizin bu inanışlardan etkilenip etkilenmediğinizi açıklıkla söylemesini isteyin. Bu etkileri farkettiklerinde, sizi uyarmasını isteyin. Bunu yaparken de, sizi olumsuz yönde etkileyecek davranışlardan kaçınmasını ve sadece her konuda açıklıkla fikrini belirtmesini isteyin. Örneğin:
Çok sinirlendiğini biliyorum ama, yemekte çocuğun söylediği lâfı ağzına tıktın. Çocuk ne yapacağını bilemedi.
Doğum günü için yaptığı liste hakkında konuşurken, ses tonunda biraz hükmeder bir hava sezdim."
Kendinize olumlu mesajların bir listesini yapın, iyi anababa olma konusunda kendi düşüncelerinizin bir listesini yapın ve bunu her an görebileceğiniz bir yere asın. Listenizi sık sık ve zaman zaman yüksek sesle okuyun.